علیرضا نوری

استادیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

علیرضا نوری

استادیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

تأملی بر تنش لفظی میان ایران و روسیه؛ تقابل «فرض‌های پیشینی» با

تأملی بر تنش لفظی میان ایران و روسیه؛ تقابل «فرض‌های پیشینی» با رویکرد عملگرا

مقدمه
انتقاد بی‌سابقة آقای احمدی‌نژاد از روسیه و رویکرد دوگانة آن نسبت به ایران که گویا ترکیدن بعض ناخرسندی‌های انباشته شده از تعاملات ملال‌آور سال‌های اخیر با روسیه بود و بر همین اساس مورد استقبال گروه‌ها و طیف‌های مختلف داخل قرار گرفت، ضرورت بازاندیشی در نحوة تعاملی با مسکو را به صدر مباحث و تحلیل‌ها برد.  
ادامه مطلب ...

تنگناهای جامعه مدنی روسیه در گذار پساکمونیستی

چکیده
روندهای دموکراتیک در نظام و جامعة روسیة پساشوروی پس از گذشت نزدیک به دو دهه از فروپاشی همچنان دارای نواقص عمده است و این نظام با یک دموکراسیِ کارآمد فاصلة بسیار دارد.  
ادامه مطلب ...

تردیدها نسبت به سلامت انتخابات دومای پنجم

مقدمه
انتخابات دومای پنجم 11 آذر (2 دسامبر) انجام شد و همان‌ طور که انتظار می‌رفت و بسیاری از نظرسنجی‌ها و تحلیل‌‌ها نشان می‌داد؛ حزب روسیة متحد توانست در جدال نابرابر احزاب، از امتیاز برتری در میان «نابرابرها» به نحو مطلوبی بهره گرفته و با پیروزی قاطع و با فاصلة قابل ملاحظه‌ای از سایر احزاب حدود 65 درصد آراء (حدود 70 درصد کرسی‌های دوما) را از آن خود کند.  
ادامه مطلب ...

عمل‌گرایی پوتین؛ تحول رویکردی در سیاست خارجی روسیه

چکیده
روسیه در دورة پساشوروی بیش از هر زمان دیگری در تاریخ خود تحت تأثیر تحولات فزایندة منطقه‌ای و بین‌المللی بوده است. این تحولات با مجموعه‌ای از تهدیدها و فرصت‌های جدید، این کشور را در عرصة خارجی با ضرورت بازتعریف جایگاه، نقش و اهداف آن روبه‌رو ساخت.  
ادامه مطلب ...

آرایش احزاب روسیه در آستانة انتخابات دومای پنجم

مقدمه
دومای دولتی روسیه به عنوان مجلس دوم یا مجلس سُفلی، نهاد اصلی قانون‌گذاری این کشور است. طبق اعلام رسمی کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه انتخابات پنجمین دورة دوما روز 11 آذر (2 دسامبر) برگزار خواهد شد.  
ادامه مطلب ...

"تغییر رژیم" (اهداف روسیه از ورود به جنگ قفقاز)

مقدمه
هرچند گرجی‌ها و اوستی‌ها در دورة تزاری و شوروی به واسطة زندگی زیر سیطرة یک دولت با یکدیگر همزیستی داشتند، اما با فروپاشی شوروی و خروج قومیت‌های مختلف از قید حاکمیت کمونیست‌ها، نشانه‌های جدائی‌طلبی اوستی‌های از تفلیس به شکل کشمکش‌های خشونت‌آمیز نمود بیرونی یافت.  
ادامه مطلب ...

تحول در ژئوانرژی خزر و بازی‌های جدید خط لوله

مقدمه
با عنایت به رشد فزایندة استفاده از سوخت‌های فسیلی، چندی است که نوسانات عرضة این کالایِ راهبردی نگرانی‌هایی را ایجاد کرده و امنیت انرژی را به عنوان موضوعی مهم، به اولویت اصلی بسیاری از کشورها تبدیل کرده است.  
ادامه مطلب ...

پوتین و استراتژی قدرت مدرن هنجارمند

مقدمه
به دنبال فروپاشی شوروی ،منابع‌ ‌و ظرفیت‌های قدرت بزرگ روسیه به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت و این کشور بخش‌ ‌اعظمی از نفوذ ژئوپولیتیکی، جایگاه سیاسی، قدرت اقتصادی و توانمندی‌های نظامی خود‌ ‌را از دست داد.  
ادامه مطلب ...

روسیه‌ و آرمان احیاء قدرت بزرگ: نوستالژی پوتین

مقدمه
به دنبال فروپاشی شوروی منابع و ظرفیت‌های «قدرت بزرگ» روسیه به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت و این کشور بخش اعظمی از نفوذ ژئوپولیتیکی، جایگاه سیاسی، قدرت اقتصادی و توانمندی‌های نظامی خود را از دست داد.  
ادامه مطلب ...

دکترین عملی سیاست خارجی و دفاعی مدویدیف؛ اصول و اهداف

مقدمه
تحولات نظامی در قفقاز جنوبی با گشودن فصلی تازه در سیاست خارجی و امنیتی روسیه، روابط این کشور را از جمله با کشورهای غربی و به ویژه با امریکا وارد مرحله‌ای جدید کرد.  
ادامه مطلب ...

اشتباه ساکاش‌ویلی در تکیه به حمایت‌های غرب

مقدمه
اگر چه رسانه‌ها غربی در بیشتر موارد تحولات مختلف سیاست خارجی و امنیتی روسیه را از منظری انتقادآمیز و بعضاً مغرضانه مورد تحلیل قرار می دهند، اما در روندهای اخیرِ اوستیای جنوبی، انتقادات آنها علاوه بر مسکو، دامن تفلیس و ساکاش‌ویلی را نیز گرفت.  
ادامه مطلب ...

نژادپرستی و ملی‌گرایی افراطی در روسیة پس از شوروی (با تمرکز بر ج

نژادپرستی و ملی‌گرایی افراطی در روسیة پس از شوروی (با تمرکز بر جنبش کله پوستی ها)

چکیده
مشکلات و چالش‌های عدیدة دورة پس از شوروی از جمله بحران اقتصاد کلان، فقر وسیع، فساد گستردة اجتماعی و سیاسی، ضعف‌های اداری و اجرایی و از همه مهمتر بحران هویت ملی، جامعة روسیه را با مشکلات و ناهنجاری‌های عدیده‌ای مواجه کرده که گسترش پدیدة بیگانه‌هراسی و نژادپرستی در قالب‌های مختلف یکی از نمودهای ملموس آن است.  
ادامه مطلب ...

تغییر قانون اساسی روسیه و شائبه‌های بازگشت پوتین به قدرت

مقدمه
هرچند پوتین در پایان دور دوم ریاست جمهوری خود با عدم‌پذیرش تغییر قانون اساسی برای انتخاب شدن برای سومین بار، نشان داد که به اصل مهم دموکراسی‌ها یعنی گردش‌ آزاد نخبگان وفادار است،  
ادامه مطلب ...

ابعاد روسی تحولات اعتراضی در گرجستان

برخی تحلیل‌گران با اشاره به اینکه براندازی دولت ‌ساکاش‌ویلی یکی از اهداف اصلی روسیه از ورود به تقابل نظامی با گرجستان در اوستیای جنوبی بود، بر این باورند که این هدف با تحولات اعتراضی اخیر در این کشور در حال تعبیر است.  
ادامه مطلب ...

دخالت دولت و گروه‌های ذینفوذ در رسانه‌های روسیه: حاکمیت اولیگارش

دخالت دولت و گروه‌های ذینفوذ در رسانه‌های روسیه: حاکمیت اولیگارش

مقدمه

رسانه‌های جمعی از ارکان اصلی جامعة مدنی محسوب شده و از آنها به عنوان «رکن چهارم» دموکراسی و سلاح سیاسی نیرومند در مبارزة قدرت نام برده می‌شود.[1]  
ادامه مطلب ...

بایسته‌های حضور روسیه در گروه هشت

مقدمه
حضور یک و نیم‌ دهه‌ای روسیه در «گروه هشت» چه به صورت میهمان، عضو ناظر و یا دائم همواره با انتقادها و ابراز تردید‌هایی در خصوص شایستگی آن برای حضور در این نهاد همراه بوده است.  
ادامه مطلب ...

پیش‌بینی سیاست خارجی روسیه در دورة مدودف: استمرار عمل‌گرایی

پیش‌بینی سیاست خارجی روسیه در دورة مدویدیف: استمرار عمل‌گرایی

مقدمه

بر اساس اعلام کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه سومین دورة انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور 12 اسفند برگزار خواهد شد.  
ادامه مطلب ...

سمت‌دهی به انتخابات: حربة کرملین برای حفظ قدرت

مقدمه
به طور معمول از انتخابات به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی وجود روندهای دموکراتیک در یک نظام سیاسی یاد می‌شود که کارویژة مهم انتقال قانونی و مسالمت‌آمیز قدرت و چرخش آزاد نخبگان در سطوح مختلف مدیریتی یک کشور از طریق آن محقق می‌شود.  
ادامه مطلب ...

مناطق و سیاست‌ خارجی در دورة پوتین

مقدمه
یکی از پیامدهای مهم فروپاشی شوروی بروز چالش‌های ذهنی و عینی در خصوص وجاهت اقتدار عمودی و سیستم متمرکز سیاسی بود که در دهة 70 (90 م) به نحو ملموسی در نوع رابطة مسکو و مناطق نمود بیرونی یافت.  
ادامه مطلب ...

ارتقاء جایگاه روسیه در عرصة جهانی و تنش با امریکا در دورة پوتین

چکیده
پوتین از ابتدای به دست گرفتن قدرت دستیابی به جایگاهی بایسته در معادلات جهانی و بازیابی موقعیت «قدرت بزرگ» روسیه را هدف اصلی دولت خود اعلام و با اتکاء به رویکردی واقع‌بینانه توانست روند صعودی منزلت‌‌یابی این کشور در سلسله ترتیبات نظام جهانی را به طور نسبی تا پایان ریاست‌جمهوری خود حفظ کند.  
ادامه مطلب ...