علیرضا نوری

استادیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

علیرضا نوری

استادیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

تحولات مفهوم امریکاستیزی در سیاست خارجی روسیة پساشوروی (با تأکید

تحولات مفهوم امریکاستیزی در سیاست خارجی روسیة پساشوروی (با تأکید بر دوره پوتین)

چکیده
عنصر امریکا و وجوه مختلف آن اعم از امریکاگرایی و امریکاستیزی در دورة شوروی تأثیر مستقیمی بر رفتار نخبگان و گروه‌های سیاسی داخل شوروی داشت و این تأثیر مکرّر به ناگزیر در قالب عنصری از فرهنگ سیاسی شوروی به دورة پس از شوروی منتقل و بر مشیء نخبگان سیاسی به ویژه بر رفتارهای سیاست خارجی آنها تأثیر می‌گذاشت.  
ادامه مطلب ...

روسیه و مانور ناتو در گرجستان

مقدمه
یکی از پیامدهای بلاوصلِ جنگ پنج روزة مسکو و تفلیس در اوستیای جنوبی در اوت 2008، تحول در ژئوپولیتیک منطقه و به تبع آن افزون شدن تلاش‌های روسیه و کشورهای غربی برای جهت‌دهی به ترتیبات جدید منطقه به نفع خود از جمله از طریق ترسیم خطوط تقسیم جدید و تعیین حوزه‌های نفوذ است.  
ادامه مطلب ...

مهم‌ترین تحولات عرصة داخلی روسیه در سال 2009

مقدمه
نظام و به تبع آن روندهای داخلی در روسیه، پس از یک دوره تمرکز قدرت فشرده خلال ریاست‌جمهوری پوتین، به ثبات نسبی رسیده و آرامشی ملموس در عرصة داخلی این کشور حکم‌فرما شده که نمود آن در سال 2009 قابل مشاهده بود.  
ادامه مطلب ...

مهم‌ترین تحولات عرصة خارجی روسیه در سال 2009

مقدمه
هرچند کشورهای مختلف به عنوان اجزاء سیستم بین‌الملل همواره در حال کنش و واکنش با آن هستند، اما در این میان، روسیه از جمله کشورهایی است که به واسطة موقعیت سیاسی، ژئوپولیتیکی و ژئواکونومیکی خاص خود تأثیرپذیری و تأثیرگذاری بیشتر از و به معادلات بین‌المللی دارد.  
ادامه مطلب ...

شائبة تقلب در انتخابات محلی و بحران در دوما

مقدمه
انتخابات‌های مختلفی که در روسیة پساشوروی برگزار شده، به دلیل عدم نهادینگی انتخابات و رقابت‌های حزبی همواره با چالشِ سلامت و عدالت مواجه بوده‌اند. این موضوع در انتخابات‌های سال‌های اخیر ریاست‌جمهوری و دوما (به ویژه در دومای چهارم و پنجم) نیز به نحو مشهودی وجود داشته و محل اعتراض احزاب مخالفت و نهادهای ناظر بین‌المللی بوده است. 
ادامه مطلب ...

پیش‌رفت‌ها در روابط روسیه و امریکا

مقدمه
هرچند هنوز حداقل‌ انتظارها از شعار تغییر باراک اوباما در سیاست خارجی امریکا برآورده نشده و همچنان نشانگان بسیاری از میراث بوش در رفتارهای خارجی دولت وی مشهود است، اما مسکو و واشنگتن، به‌رغم پایداری دیوار بلند بی‌اعتمادی در روابط دوجانبه، گشایش دوره‌ای جدید در روابط دو کشور را امری ممکن دانسته و به تلاش‌های خود برای «ری‌سِتِ» روابط ادامه می‌دهند.  
ادامه مطلب ...

دست‌آوردهای روسیه، یکسال پس از جنگ اوت

مقدمه
هرچند میخائیل ساکاش‌ویلی با حملة نظامی به اوستیای جنوبی در بامداد 8 اوت 2008 سودای اعادة تمامیت ارضی گرجستان و اعمال حاکمیت تام تفلیس بر این جمهوری را در سر می‌پروراند و به هیچ وجه گمان درافتادن به جنگی تمام عیار با روسیه را نمی‌کرد، اما مسکو با فرصت‌طلبی راهبردی از این اشتباه و ورود قاطعانه به جنگ نه تنها این اندیشه را ناکام گذاشت، بلکه روندهای داخلی در این کشور و منطقه را به نحو محسوسی دستخوش تغییر کرد.  
ادامه مطلب ...

خط لوله ناباکو و تلاش روسیه برای حفظ برتری در بازار گاز اروپا

مقدمه
موضوع امنیت انرژی چندی است که به مسئله‌ای مهم برای کشورهای اروپایی تبدیل شده و این موضوع در اسناد امنیت ملی و همچنین منشور انرژی اتحادیة انرژی این اتحادیه به نحو برجسته‌ای مورد اشاره قرار گرفته است.  
ادامه مطلب ...

«سفر اوباما به مسکو؛ چالش‌ها و امیدها در روابط مسکو- واشنگتن»

مقدمه
روابط روسیه و امریکا طی سال‌های اخیر با تحولات بسیاری همراه بوده و مراحل مختلفی را پشت سرگذاشته است. این روابط در سال‌های پایانی ریاست‌جمهوری بوش و پوتین وارد دوره‌ای از تنش و رکود شد و به عنوان میراثی به اوباما و مدویدیف رسید.  
ادامه مطلب ...

روسیه و برنامة «مشارکت شرقیِ» اتحادیة اروپا

مقدمه
تلاش‌ کشورهای غربی برای جلب متحدان روسیه به اردوگاه خود که به ویژه پس از پایان جنگ پنج روزة اوت در قفقاز جنوبی شکلی‌ جدی‌تر و روندی سریع‌تر به خود گرفته، در حوزه‌ها و زمینه‌های مختلف همچنان جریان دارد.  
ادامه مطلب ...

ابعاد مذاکرات کنترل تسلیحات و سپر ضدموشکی مسکو و واشنگتن

مقدمه
مذاکرات روسیه و آمریکا پیرامون پیمان جدید کنترلِ تسلیحات تهاجمی راهبردی که از مدتی پیش آغاز شده، همچنان در جریان است و طرفین باید ظرف حدود شش ماه تا پایان اعتبار پیمان «استارت 1»[1] (5 دسامبر 2009) در خصوص پیمان جدید به توافق برسند.  
ادامه مطلب ...

ابعاد و انتقادات به سند «راهبرد امنیت ملی روسیه تا سال 2020»

مقدمه
سیاست‌سازان کرملین به رسم مرسوم در فرهنگ سیاسی این کشور که به ویژه پس از فروپاشی شوروی مورد التفات جدی‌تری قرار گرفته، سند جدید «راهبرد امنیت ملی روسیه تا سال 2020» را نهایی کرده، طی آن ضمن شرح وضعیت موجود و پیش‌بینی روندهای آتی، به اولویت‌های امنیتی و تهدیدهای میان و بلندمدتی که روسیه با آنها مواجه خواهد بود اشاره و راه‌کارهایی نیز برای رفع آنها پیشنهاد کرده‌اند.  
ادامه مطلب ...

بازگشت روسیه به افریقا

مقدمه
سفر دمیتری مدویدیف به چهار کشور افریقاییِ مصر، نیجریه، نامی‌بیا و آنگولا و امضاء اسناد مهمی طی این سفر در حوزه‌های مختلف به ویژه اقتصادی و خصوصاً در حوزة انرژی را می‌توان تحولی مهم در سیاست خارجی روسیه دانست.  
ادامه مطلب ...

انتشار کتاب «سیاست خارجی روسیه در دورة پوتین؛ اصول و روندها»

چاپ نخست کتاب «سیاست خارجی روسیه در دورة پوتین؛ اصول و روندها» تألیف آقای علی‌رضا نوری از سوی انتشارات دانشگاه امام حسین (ع) منتشر و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت.  
ادامه مطلب ...

نشانگان تغییر در رویکرد روسیه در قبال ایران

مقدمه
طی سال‌های اخیر موضوع مثلث روابط ایران، روسیه و امریکا و تأثیر نوسانات روابط مسکو و واشنگتن بر نوع رابطة تعاملی مسکو با تهران محل بحث‌های بسیار بوده و به ویژه در فضای تخاصمی روابط تهران و واشنگتن، این موضوع و ابعاد آن به نحو گسترده‌ای مورد توجه محافل داخلی قرار گرفته است.  
ادامه مطلب ...

تأملی بر تنش لفظی میان ایران و روسیه؛ تقابل «فرض‌های پیشینی» با

تأملی بر تنش لفظی میان ایران و روسیه؛ تقابل «فرض‌های پیشینی» با رویکرد عملگرا

مقدمه
انتقاد بی‌سابقة آقای احمدی‌نژاد از روسیه و رویکرد دوگانة آن نسبت به ایران که گویا ترکیدن بعض ناخرسندی‌های انباشته شده از تعاملات ملال‌آور سال‌های اخیر با روسیه بود و بر همین اساس مورد استقبال گروه‌ها و طیف‌های مختلف داخل قرار گرفت، ضرورت بازاندیشی در نحوة تعاملی با مسکو را به صدر مباحث و تحلیل‌ها برد.  
ادامه مطلب ...

تنگناهای جامعه مدنی روسیه در گذار پساکمونیستی

چکیده
روندهای دموکراتیک در نظام و جامعة روسیة پساشوروی پس از گذشت نزدیک به دو دهه از فروپاشی همچنان دارای نواقص عمده است و این نظام با یک دموکراسیِ کارآمد فاصلة بسیار دارد.  
ادامه مطلب ...

تردیدها نسبت به سلامت انتخابات دومای پنجم

مقدمه
انتخابات دومای پنجم 11 آذر (2 دسامبر) انجام شد و همان‌ طور که انتظار می‌رفت و بسیاری از نظرسنجی‌ها و تحلیل‌‌ها نشان می‌داد؛ حزب روسیة متحد توانست در جدال نابرابر احزاب، از امتیاز برتری در میان «نابرابرها» به نحو مطلوبی بهره گرفته و با پیروزی قاطع و با فاصلة قابل ملاحظه‌ای از سایر احزاب حدود 65 درصد آراء (حدود 70 درصد کرسی‌های دوما) را از آن خود کند.  
ادامه مطلب ...

عمل‌گرایی پوتین؛ تحول رویکردی در سیاست خارجی روسیه

چکیده
روسیه در دورة پساشوروی بیش از هر زمان دیگری در تاریخ خود تحت تأثیر تحولات فزایندة منطقه‌ای و بین‌المللی بوده است. این تحولات با مجموعه‌ای از تهدیدها و فرصت‌های جدید، این کشور را در عرصة خارجی با ضرورت بازتعریف جایگاه، نقش و اهداف آن روبه‌رو ساخت.  
ادامه مطلب ...

آرایش احزاب روسیه در آستانة انتخابات دومای پنجم

مقدمه
دومای دولتی روسیه به عنوان مجلس دوم یا مجلس سُفلی، نهاد اصلی قانون‌گذاری این کشور است. طبق اعلام رسمی کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه انتخابات پنجمین دورة دوما روز 11 آذر (2 دسامبر) برگزار خواهد شد.  
ادامه مطلب ...