-
ابعاد مذاکرات کنترل تسلیحات و سپر ضدموشکی مسکو و واشنگتن
10 فروردین 1391 12:12
مقدمه مذاکرات روسیه و آمریکا پیرامون پیمان جدید کنترلِ تسلیحات تهاجمی راهبردی که از مدتی پیش آغاز شده، همچنان در جریان است و طرفین باید ظرف حدود شش ماه تا پایان اعتبار پیمان «استارت 1»[1] (5 دسامبر 2009) در خصوص پیمان جدید به توافق برسند. هرچند طرفین مذاکره در این خصوص را نقطة آغاز و بهانه‌ای برای احیاء روابط و اعتماد...
-
ابعاد و انتقادات به سند «راهبرد امنیت ملی روسیه تا سال 2020»
10 فروردین 1391 12:00
مقدمه سیاست‌سازان کرملین به رسم مرسوم در فرهنگ سیاسی این کشور که به ویژه پس از فروپاشی شوروی مورد التفات جدی‌تری قرار گرفته، سند جدید «راهبرد امنیت ملی روسیه تا سال 2020» را نهایی کرده، طی آن ضمن شرح وضعیت موجود و پیش‌بینی روندهای آتی، به اولویت‌های امنیتی و تهدیدهای میان و بلندمدتی که روسیه با آنها مواجه خواهد بود...
-
بازگشت روسیه به افریقا
9 فروردین 1391 21:49
مقدمه سفر دمیتری مدویدیف به چهار کشور افریقاییِ مصر، نیجریه، نامی‌بیا و آنگولا و امضاء اسناد مهمی طی این سفر در حوزه‌های مختلف به ویژه اقتصادی و خصوصاً در حوزة انرژی را می‌توان تحولی مهم در سیاست خارجی روسیه دانست. هرچند در منابع مختلفِ خبری و تحلیلی از این سفر به عنوان سفری اقتصادی یاد می‌شود، اما با عنایت به اهداف...
-
انتشار کتاب «سیاست خارجی روسیه در دورة پوتین؛ اصول و روندها»
9 فروردین 1391 21:40
چاپ نخست کتاب «سیاست خارجی روسیه در دورة پوتین؛ اصول و روندها» تألیف آقای علیرضا نوری از سوی انتشارات دانشگاه امام حسین (ع) منتشر و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت. نویسنده در مقدمة این اثر با اشاره به اینکه فرآیند تصمیم‌سازی خارجی روسیه در دهة 1990 دچار نابسامانی شده و این عرصه با بحران‌های مختلف مفهومی، نهادی و...
-
نشانگان تغییر در رویکرد روسیه در قبال ایران
9 فروردین 1391 16:13
مقدمه طی سال‌های اخیر موضوع مثلث روابط ایران، روسیه و امریکا و تأثیر نوسانات روابط مسکو و واشنگتن بر نوع رابطة تعاملی مسکو با تهران محل بحث‌های بسیار بوده و به ویژه در فضای تخاصمی روابط تهران و واشنگتن، این موضوع و ابعاد آن به نحو گسترده‌ای مورد توجه محافل داخلی قرار گرفته است. در این فضا، تهران همواره نگران آن بوده...
-
تأملی بر تنش لفظی میان ایران و روسیه؛ تقابل «فرض‌های پیشینی» با
9 فروردین 1391 16:10
تأملی بر تنش لفظی میان ایران و روسیه؛ تقابل «فرض‌های پیشینی» با رویکرد عملگرا مقدمه انتقاد بی‌سابقة آقای احمدی‌نژاد از روسیه و رویکرد دوگانة آن نسبت به ایران که گویا ترکیدن بعض ناخرسندی‌های انباشته شده از تعاملات ملال‌آور سال‌های اخیر با روسیه بود و بر همین اساس مورد استقبال گروه‌ها و طیف‌های مختلف داخل قرار گرفت،...
-
تنگناهای جامعه مدنی روسیه در گذار پساکمونیستی
9 فروردین 1391 16:06
چکیده روندهای دموکراتیک در نظام و جامعة روسیة پساشوروی پس از گذشت نزدیک به دو دهه از فروپاشی همچنان دارای نواقص عمده است و این نظام با یک دموکراسیِ کارآمد فاصلة بسیار دارد. این کاستی‌ها طی سال‌های اخیر و به تبع تلاش وسیع کرملین برای کنترل کنشگران دخیل در فرآیند سیاست‌گذاری‌ها و حداقل‌سازی ورودها به این عرصه از جمله از...
-
تردیدها نسبت به سلامت انتخابات دومای پنجم
9 فروردین 1391 15:57
مقدمه انتخابات دومای پنجم 11 آذر (2 دسامبر) انجام شد و همان طور که انتظار می‌رفت و بسیاری از نظرسنجی‌ها و تحلیل‌‌ها نشان می‌داد؛ حزب روسیة متحد توانست در جدال نابرابر احزاب، از امتیاز برتری در میان «نابرابرها» به نحو مطلوبی بهره گرفته و با پیروزی قاطع و با فاصلة قابل ملاحظه‌ای از سایر احزاب حدود 65 درصد آراء (حدود 70...
-
عمل‌گرایی پوتین؛ تحول رویکردی در سیاست خارجی روسیه
9 فروردین 1391 15:44
چکیده روسیه در دورة پساشوروی بیش از هر زمان دیگری در تاریخ خود تحت تأثیر تحولات فزایندة منطقه‌ای و بین‌المللی بوده است. این تحولات با مجموعه‌ای از تهدیدها و فرصت‌های جدید، این کشور را در عرصة خارجی با ضرورت بازتعریف جایگاه، نقش و اهداف آن روبه‌رو ساخت. بحران‌های مفهومی و نهادی یک سو و عدم واقع‌بینی نسبت به تحولات حوزة...
-
آرایش احزاب روسیه در آستانة انتخابات دومای پنجم
9 فروردین 1391 15:16
مقدمه دومای دولتی روسیه به عنوان مجلس دوم یا مجلس سُفلی، نهاد اصلی قانون‌گذاری این کشور است. طبق اعلام رسمی کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه انتخابات پنجمین دورة دوما روز 11 آذر (2 دسامبر) برگزار خواهد شد. این نهاد دارای 450 نماینده است که در چهار دورة قبل نیمی از آنها بر اساس اصل اکثریت نسبیِ هر حوزه یک نماینده، مستقیماً...
-
انتقال مسئله‌دار قدرت و ابهام در روندهای آتی روسیه
9 فروردین 1391 15:04
مقدمه پتر کبیر در توصیه‌ای به شاه‌زادگان روس بر توجه آنها به تعیین «جانشین» برای خود تأکید کرده بود. هر چند خود او به این توصیه عمل نکرد، اما این نصیحت در سنت سیاسی اسلاو‌ها ریشه دواند و پس از وی تزارها، رهبران شوروی و رؤسای جمهورِ پس از شوروی به نحوی بایسته به آن عمل کردند که آخرین نمونه از این دست انتخاب دمیتری...
-
"تغییر رژیم" (اهداف روسیه از ورود به جنگ قفقاز)
9 فروردین 1391 14:19
مقدمه هرچند گرجی‌ها و اوستی‌ها در دورة تزاری و شوروی به واسطة زندگی زیر سیطرة یک دولت با یکدیگر همزیستی داشتند، اما با فروپاشی شوروی و خروج قومیت‌های مختلف از قید حاکمیت کمونیست‌ها، نشانه‌های جدائی‌طلبی اوستی‌های از تفلیس به شکل کشمکش‌های خشونت‌آمیز نمود بیرونی یافت. تقابل نظامیِ نیروهای گرجی و جدائی‌طلبان اوستیایی در...
-
تحول در ژئوانرژی خزر و بازی‌های جدید خط لوله
9 فروردین 1391 14:14
مقدمه با عنایت به رشد فزایندة استفاده از سوخت‌های فسیلی، چندی است که نوسانات عرضة این کالایِ راهبردی نگرانی‌هایی را ایجاد کرده و امنیت انرژی را به عنوان موضوعی مهم، به اولویت اصلی بسیاری از کشورها تبدیل کرده است. در این میان حوزة انرژی خزر که به ویژه در کشورهای غربی از آن به عنوان منبعی جایگزین به جای منابع روسیه و...
-
پوتین و استراتژی قدرت مدرن هنجارمند
9 فروردین 1391 14:04
مقدمه به دنبال فروپاشی شوروی ،منابع و ظرفیت‌های قدرت بزرگ روسیه به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت و این کشور بخش اعظمی از نفوذ ژئوپولیتیکی، جایگاه سیاسی، قدرت اقتصادی و توانمندی‌های نظامی خود را از دست داد. در این شرایط روسیه نه تنها کوچک‌تر شده بود، بلکه خود را در یک وضعیت ژئوپولیتیکی جدید می‌دید که باید از...
-
روسیه و آرمان احیاء قدرت بزرگ: نوستالژی پوتین
9 فروردین 1391 13:17
مقدمه به دنبال فروپاشی شوروی منابع و ظرفیت‌های «قدرت بزرگ» روسیه به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت و این کشور بخش اعظمی از نفوذ ژئوپولیتیکی، جایگاه سیاسی، قدرت اقتصادی و توانمندی‌های نظامی خود را از دست داد. در این شرایط برخلاف آنچه در اظهارنظرهای مقامات روسیه اعلام می‌شد، روسیه شایستگی جایگاه یک ابرقدرت و حتی یک «قدرت...
-
دکترین عملی سیاست خارجی و دفاعی مدویدیف؛ اصول و اهداف
9 فروردین 1391 13:10
مقدمه تحولات نظامی در قفقاز جنوبی با گشودن فصلی تازه در سیاست خارجی و امنیتی روسیه، روابط این کشور را از جمله با کشورهای غربی و به ویژه با امریکا وارد مرحله‌ای جدید کرد. به نحوی که بسیاری از تحلیل‌گران از جمله میخائیل گورباچف و ادوراد شوارد نادزه برای توصیف این شرایط، از به کارگیری اصطلاح «جنگ سرد جدید» هیچ ابایی...
-
اشتباه ساکاش‌ویلی در تکیه به حمایت‌های غرب
9 فروردین 1391 13:02
مقدمه اگر چه رسانه‌ها غربی در بیشتر موارد تحولات مختلف سیاست خارجی و امنیتی روسیه را از منظری انتقادآمیز و بعضاً مغرضانه مورد تحلیل قرار می دهند، اما در روندهای اخیرِ اوستیای جنوبی، انتقادات آنها علاوه بر مسکو، دامن تفلیس و ساکاش‌ویلی را نیز گرفت. این رسانه‌های با انتقاد از ساکاش‌ویلی به واسطه توسل به زور و ایراد...
-
نژادپرستی و ملی‌گرایی افراطی در روسیة پس از شوروی (با تمرکز بر ج
9 فروردین 1391 12:48
نژادپرستی و ملی‌گرایی افراطی در روسیة پس از شوروی (با تمرکز بر جنبش کله پوستی ها) چکیده مشکلات و چالش‌های عدیدة دورة پس از شوروی از جمله بحران اقتصاد کلان، فقر وسیع، فساد گستردة اجتماعی و سیاسی، ضعف‌های اداری و اجرایی و از همه مهمتر بحران هویت ملی، جامعة روسیه را با مشکلات و ناهنجاری‌های عدیده‌ای مواجه کرده که گسترش...
-
تغییر قانون اساسی روسیه و شائبه‌های بازگشت پوتین به قدرت
9 فروردین 1391 12:38
مقدمه هرچند پوتین در پایان دور دوم ریاست جمهوری خود با عدم‌پذیرش تغییر قانون اساسی برای انتخاب شدن برای سومین بار، نشان داد که به اصل مهم دموکراسی‌ها یعنی گردش آزاد نخبگان وفادار است، اما روند تحولات از جمله انتخاب مدویدیف به عنوان جانشین، استمرار نفوذگذاری مؤثر او بر روندها در مقام نخست‌وزیر و به ویژه اصلاح قانون...
-
ابعاد روسی تحولات اعتراضی در گرجستان
9 فروردین 1391 12:33
برخی تحلیل‌گران با اشاره به اینکه براندازی دولت ساکاش‌ویلی یکی از اهداف اصلی روسیه از ورود به تقابل نظامی با گرجستان در اوستیای جنوبی بود، بر این باورند که این هدف با تحولات اعتراضی اخیر در این کشور در حال تعبیر است. اما مرور دقیق‌تر روندها این مدعا را تأیید نمی‌کند. واقع امر آن است که مخالفین ساکاش‌ویلی با انتخاب 9...
-
ماهیت و ویژگی جناح‌های سیاسی در کرملین: نبرد قدرت
9 فروردین 1391 12:29
مقدمه یکی از مهمترین ویژگی‌های دورة پس از شوروی متنوع و گسترده شدنِ دامنة بازیگران و منافع آنها در ساختارهای سیاسی، اقتصادی، امنیتی و اجتماعی است. این امر در دهة 70 (90 م) باعث ایجاد نوعی «هرج و مرج کثرت‌گرایانه» و در دولت فعلی پوتین موجب شکل‌گیری فضایی بسیار پیچیده و مبتنی بر منافع گروهی و جناحی شده که طی آن گروه‌ها...
-
دخالت دولت و گروه‌های ذینفوذ در رسانه‌های روسیه: حاکمیت اولیگارش
9 فروردین 1391 12:24
دخالت دولت و گروه‌های ذینفوذ در رسانه‌های روسیه: حاکمیت اولیگارش مقدمه رسانه‌های جمعی از ارکان اصلی جامعة مدنی محسوب شده و از آنها به عنوان «رکن چهارم» دموکراسی و سلاح سیاسی نیرومند در مبارزة قدرت نام برده می‌شود.[1] رسانه‌ها به عنوان یکی از مؤلفه‌های اصلی جامعة مدنی در مقام واسطی میان دولت و جامعه در تجمیع، طرح و...
-
خروج ازبکستان از جامعة اقتصادی یورآسیا؛ اسباب و پیامدها
9 فروردین 1391 12:18
چکیده جامعة اقتصادی یورآسیا از جمله نهادهای منطقه‌ای حوزة شوروی است که در مدت کوتاه عضویت ازبکستان در آن، هیچگاه «حس جامعه بودن» را برای آن متبادر نکرد و این کشور در نهایت با اسناد به برآورده نشدن انتظارات خود، تصمیم به خروج از آن گرفت. التفات به «منافع نسبی» در روند تعاملی با قزاقستان، با پیش‌ذهنیت بودن در فرآگرد...
-
بایسته‌های حضور روسیه در گروه هشت
9 فروردین 1391 12:13
مقدمه حضور یک و نیم دهه‌ای روسیه در «گروه هشت» چه به صورت میهمان، عضو ناظر و یا دائم همواره با انتقادها و ابراز تردید‌هایی در خصوص شایستگی آن برای حضور در این نهاد همراه بوده است. در برخی مقاطع از جمله پس از تحولات نظامی مرداد ماه در قفقاز جنوبی، این انتقادات تا به آنجا پیش رفت که حتی برخی رأی به اخراج روسیه از این...
-
پیش‌بینی سیاست خارجی روسیه در دورة مدودف: استمرار عمل‌گرایی
9 فروردین 1391 12:07
پیش‌بینی سیاست خارجی روسیه در دورة مدویدیف: استمرار عمل‌گرایی مقدمه بر اساس اعلام کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه سومین دورة انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور 12 اسفند برگزار خواهد شد. احزاب و گروه‌های مختلف از مدتی قبل فعالیت در این خصوص را آغاز کرده و در همین رابطه چهار حزب روسیة متحد، کشاورزان، عدالت و نیروی مدنی؛ دمیتری...
-
سمت‌دهی به انتخابات: حربة کرملین برای حفظ قدرت
9 فروردین 1391 12:00
مقدمه به طور معمول از انتخابات به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی وجود روندهای دموکراتیک در یک نظام سیاسی یاد می‌شود که کارویژة مهم انتقال قانونی و مسالمت‌آمیز قدرت و چرخش آزاد نخبگان در سطوح مختلف مدیریتی یک کشور از طریق آن محقق می‌شود. این شاخص در جمهوری‌های بازمانده از شوروی کیفیتی ویژه دارد به نحوی که طی سال‌های پس از...
-
مناطق و سیاست خارجی در دورة پوتین
9 فروردین 1391 11:54
مقدمه یکی از پیامدهای مهم فروپاشی شوروی بروز چالش‌های ذهنی و عینی در خصوص وجاهت اقتدار عمودی و سیستم متمرکز سیاسی بود که در دهة 70 (90 م) به نحو ملموسی در نوع رابطة مسکو و مناطق نمود بیرونی یافت. متأثر از این چالش اجزاء مختلف فدراسیون روسیه تلاش‌های وسیعی را برای بسط دامنة استقلال و کاهش دخالت دولت مرکزی در امور داخلی...
-
ارتقاء جایگاه روسیه در عرصة جهانی و تنش با امریکا در دورة پوتین
9 فروردین 1391 02:48
چکیده پوتین از ابتدای به دست گرفتن قدرت دستیابی به جایگاهی بایسته در معادلات جهانی و بازیابی موقعیت «قدرت بزرگ» روسیه را هدف اصلی دولت خود اعلام و با اتکاء به رویکردی واقع‌بینانه توانست روند صعودی منزلت‌‌یابی این کشور در سلسله ترتیبات نظام جهانی را به طور نسبی تا پایان ریاست‌جمهوری خود حفظ کند. تأکید روسیه در این دوره...
-
اصلاحات نظامی در دورة پوتین
9 فروردین 1391 02:32
چکیده مرور تاریخ و فرهنگ سیاسی روسیه حاکی از آن است که نخبگان «سخت‌اندیش» این کشور همواره به مؤلفة نظامیِ قدرت به عنوان اولویتی غیرقابل اغماض می‌نگریسته‌اند. این میراث در دورة پس از شوروی، علی‌رغم تحولات بسیار در عرصه‌های عملی و نظری سیاست بین‌الملل، همچنان مورد توجه رهبران این کشور بوده است. واکنش به پیش‌رفت‌های...
-
فساد نهادینه در روسیه
9 فروردین 1391 02:11
مقدمه به تبع فروپاشی شوروی و نابسامانی‌های عدیدة پس از آن فساد به پدیده‌ای نهادینه و فراگیر در روسیه تبدیل شده، حیات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این کشور را به بصورت منفی زیر تأثیر قرار داده و چالشی مهم در روند توسعة آن بوده است. در دورة یلتسین به ویژه به دنبال برنامه‌های ناقص و مسئله‌دار اصلاحات اقتصادی ابعاد مختلف و...